COVİD-19: Təhlil etməliyik ki, düzgün strategiya tətbiq edək
“İNFONEWS” xəbər verir.
“COVİD-19 koronavirus pandemiyası və onun fəsadlarına qarşı mübarizə strategiyası ciddi təhlil və icra ediləcək tədbirlərin müzakirəsi bu gün də zəruridir”
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) Beynəlxalq Magistratura və Doktorantura Mərkəzinin şöbə müdiri, i.ü.f.d.,dos.K.A.Nəcəfovanın mövzu ilə əlaqədar fikirlərini təqdim edirik.
2020-ci ilin ortalarından etibarən bir çox ölkələrdə yeni infeksiya dalğalarının başlaması və variantların ortaya çıxması ilə hökumətlər siyasət tədbirlərini ardıcıllıqla həyata keçirmək imkanlarının məhdudluğu ilə üzləşirlər. Milli, regional və yerli hökumətlər böhranı idarə etmək, çıxmaq və sağalmaq üçün düz və ya xətti siyasət fəaliyyətinə arxalana bilməyəcəklərini görürlər. Bunun əvəzinə dövlətlər bütün cəbhələrdə eyni vaxtda və sinxron hərəkət etməlidirlər. Bu çeviklik və uyğunlaşma ehtiyacı hökumətləri çoxsəviyyəli idarəetmə sistemlərinə yenidən baxmağa və regional inkişaf prioritetlərini yenidən qiymətləndirməyə vadar edir. Qlobal əhalini COVID-19-a qarşı peyvənd etmək koronavirus böhranının qarşısını almaq üçün yeganə uzunmüddətli strategiyadır. Peyvənd kampaniyaları 2020-ci ilin dekabrında başladı və 2021-ci ilin birinci rübündə gücləndirildi. Bununla belə, onlar bütün ölkələrdə əhəmiyyətli logistik problem yaradır və əhəmiyyətli ərazi və çoxsəviyyəli idarəetmə təsirləri daşıyır. 10 may 2021-ci il tarixinə İƏİT ölkələrində əhalinin 12%-i qismən, 15,8%-i isə tam peyvənd olunub, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu göstərici 2,5% və 1,6%-dir. Dünya üzrə əhalinin 4,2%-i və 4,1%-i müvafiq olaraq qismən və ya tam peyvənd olunub.
COVID-19 böhranı regional inkişaf siyasətinin formalaşmasında yeni tendensiyaları “aşkar edir” və “sürətləndirir” belə ki, böhran regional dayanıqlığın olmamasına yeni işıq saldı və mövcud zəif cəhətləri, o cümlədən səhiyyə və mənzil əldə etməkdə ərazi fərqləri, demoqrafik dəyişikliklər, paytaxt və kənd yerlərində rəqəmsal boşluqları gücləndirdi. Bir çox ölkələrdə bu, onillik üstəgəl regionlara və bələdiyyələrə az sərmayə qoyulmasının nəticələrini gündəmə gətirib. Bu zəifliklərin orta uzunmüddətli perspektivdə də davam etməsi riski var.COVID-19 böhranı rəqəmsallaşma və aşağı karbonlu iqtisadiyyata keçid imperativi kimi bir neçə meqatrendləri əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirdi. Uzaqdan işin artması şəhər və kənd yerləri arasında məkan tarazlığı üçün oyun dəyişdirici ola bilər ki, bu da regional inkişaf siyasətinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. COVID-19-un icmalara, regionlara və ölkələrə differensial təsiri davamlılığın necə artırılması və gələcək sağlamlıq, iqtisadi, sosial və ya iqlimlə bağlı şoklara necə daha yaxşı hazırlaşmaq barədə daha geniş müzakirələrə ilham verir. Bütün səviyyələrdə hökumətlər insanların harada yaşamasından asılı olmayaraq daha əlçatan əsas xidmətləri nəzərdən keçirməyə və ya yenidən nəzərdən keçirməyə, rəqəmsal fərqləri azaltmağa və xalis sıfır karbon emissiyasına nail olmağın yollarına yönəldilir.